અહીં ગુજરાતી વ્યાકરણ – નિપાત વિષયની સંપૂર્ણ અને વિગતવાર માહિતી સરળ ભાષામાં, ઉદાહરણો અને ટેબલ સાથે આપી છે. આ નોટ્સ શાળા અભ્યાસ, સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ માટે ખૂબ ઉપયોગી રહેશે.
ગુજરાતી વ્યાકરણ
ટોપીક : નિપાત
નિપાત એટલે શું?
👉 જે શબ્દો વાક્યમાં પોતે સ્વતંત્ર અર્થ આપતા નથી, પરંતુ અન્ય શબ્દો સાથે જોડાઈને ભાવ, ભાર, સંશય, પ્રશ્ન, નિષેધ વગેરે દર્શાવે તેને નિપાત કહે છે.
📌 નિપાત શબ્દો રૂપ બદલતા નથી અને લિંગ–વચન–કારક મુજબ બદલાતા નથી.
ઉદાહરણ
જ, તો, પણ, કે, શું, નહીં, જ નહિ, જ તો, તો પણ
નિપાતની મુખ્ય વિશેષતાઓ
નિપાતના પ્રકાર
ગુજરાતી વ્યાકરણમાં સામાન્ય રીતે નિપાતના ૭ પ્રકાર માનવામાં આવે છે:
1️⃣ ભાર દર્શક નિપાત
👉 શબ્દ અથવા ભાવ પર જોર (ભાર) મૂકે.
ઉદાહરણ
તે જ આવશે.
હું પણ આવીશ.
એ જ તો સાચું છે.
2️⃣ પ્રશ્ન દર્શક નિપાત
👉 પ્રશ્ન પૂછવા માટે વપરાય.
ઉદાહરણ
તું આવ્યો શું?
તે આજે આવશે કે?
આ સાચું છે ને?
3️⃣ નિષેધ દર્શક નિપાત
👉 ના પાડવા, ઇનકાર દર્શાવવા.
ઉદાહરણ
હું નહીં આવું.
તે આ કામ ન કર.
આ વાત ક્યારેય નહિ બને.
4️⃣ સંશય દર્શક નિપાત
👉 શંકા અથવા અનિશ્ચિતતા દર્શાવે.
ઉદાહરણ
તે આવશે કે નહિ?
કદાચ તે સાચું હશે તો?
એ સાચું છે કે કેમ?
5️⃣ શરત દર્શક નિપાત
👉 શરત કે સંભાવના દર્શાવે.
ઉદાહરણ
જો તું મહેનત કરેશ તો સફળ થશે.
વરસાદ પડશે તો મેચ નહીં થાય.
6️⃣ સંયોજક નિપાત
👉 બે શબ્દો અથવા વાક્યોને જોડે.
ઉદાહરણ
તે આવ્યો અને ગયો.
હું મહેનત કરું છું પણ સફળતા મળતી નથી.
તું આવશે કે નહિ?
7️⃣ નિશ્ચય / અનુમોદન દર્શક નિપાત
👉 નિશ્ચિતતા, સંમતિ કે સ્વીકાર દર્શાવે.
ઉદાહરણ
હા, હું આવીશ જ.
એ સાચું છે ને!
બરાબર તો.
નિપાત ઓળખવાની સરળ રીત
| લક્ષણ | નિપાત |
|---|---|
| ભાર આવે | જ, તો |
| પ્રશ્ન બને | શું, કે |
| ના પાડે | નહીં |
| શરત બતાવે | જો, તો |
| વાક્ય જોડે | અને, પણ |
નિપાત અને અવ્યયમાં ફરક
| મુદ્દો | નિપાત | અવ્યય |
|---|---|---|
| અર્થ | સ્વતંત્ર નથી | હોય છે |
| કાર્ય | ભાવ દર્શાવવું | સંબંધ બતાવવો |
| બદલાય | નહિ | નહિ |
પરીક્ષામાં પૂછાતા મુદ્દા
📚 TET, TAT, GPSC, Talati, Clerk પરીક્ષામાં મહત્વપૂર્ણ ટોપીક છે.
ટૂંકમાં યાદ રાખો
ભાવ બતાવનાર ન બદલાતા શબ્દો = નિપાત